Żywienie w chorobie nowotworowej zyskało już sobie znaczenie czynnika wspomagającego leczenie Pacjentów onkologicznych. Znane są produkty zalecane oraz te, których należy unikać. Do tych pierwszych należy m.in. błonnik, do drugich węglowodany. Przypisuje się im duże znaczenie w diecie antynowotworowej, gdyż błonnik ma anty kancerogenne znaczenie, natomiast glukoza jest podstawowym budulcem komórek nowotworowych. Cukru więc należy unikać, a błonnik spożywać w jak największych ilościach. Rodzi to pewien problem, bo wiele produktów zawierających błonnik posiada w swoim składzie również duże ilości cukru. Można się więc im przyjrzeć i wytypować te, które dostarczają odpowiednie ilości wymienionych składników.
Zasady spożywania błonnika i cukru w diecie onkologicznej
W diecie onkologicznej poza błonnikiem bardzo istotne jest białko, którego organizm potrzebuje do odbudowy i wzmocnienia. Jego dostarczanie w odpowiednich ilościach jest jednak łatwiejsze, gdyż ilość produktów zawierających białko, w tym zwierzęcych, jest znacznie większa. Błonnik natomiast pozyskujemy wyłącznie z produktów roślinnych.
Jego znaczenie prozdrowotne oraz antynowotworowe polega na wiązaniu czynników kancerogennych w jelitach, stąd błonnik ma duże znaczenie w zapobieganiu zachorowaniom na nowotwory. Stwierdzono również, że pełni rolę wspomagającą w leczeniu nowotworów. Ogólna zasada spożywania błonnika nie wiąże się z jakimikolwiek ograniczeniami, im więcej tym lepiej.
W przypadku cukru, osoba chora na nowotwór nie powinna przekraczać dawki dobowej spożycia w wysokości 130 gramów. Restrykcyjna dieta zakłada również umniejszenie tej dawki do 50 gramów na dobę. Wymusza to na organizmie spalanie zmagazynowanych zasobów – ciał ketonowych, które dostarczają energii dla mózgu i innych organów wewnętrznych. W diecie nowotworowej istotne jest również, by kontrolować poziom cukru we krwi, w tym po posiłkach (nie powinien przekraczać 140 mg/dl). Może to być pomocne w optymalizowaniu układanej diety.
Aktualnie pacjenci mogą samodzielnie badać poziom cukru we krwi. Służą temu nowoczesne urządzenia stosowane w cukrzycy. Tak zwane systemy monitorowania stężenia glukozy we krwi pozwalają kontrolować jej stężenie poposiłkowe i ewentualnie odrzucić z diety produkty, które podnoszą jej poziom w zbyt wysokim stopniu. Glukometry posiadają obecnie funkcję łączności bezprzewodowej, a wyniki cyklicznych badań mogą być gromadzone w bazie danych. Jest to szczególnie pomocne przy braku dostępu do dietetyka klinicznego.
Dieta onkologiczna – zdrowe produkty roślinne
W diecie onkologicznej optymalnym rozwiązaniem byłoby spożywanie produktów zawierających duże ilości błonnika i jednocześnie niewielką ilość cukru. Istnieje kilka produktów, które spełniają ten warunek oraz kilka takich, których należy unikać. Do tych pierwszych należą (ilość na 100 gramów produktu):
- chleb graham – zawiera dużą ilość błonnika (6,4 g.) przy stosunkowo niskiej ilości cukru (48,7 g.) w porównaniu do innych produktów mącznych, zbożowych i innych (pozostałych rodzajów chleba, kasz, makaronów, a także ryżu),
- otręby owsiane – zawierają bardzo dużą ilość błonnika (42,4 g.) przy przeciętnej ilości cukru (61,9 g.), jest to więc produkt zdecydowanie godny polecenia,
- wśród owoców relatywnie dużą ilość błonnika przy niskiej zawartości cukru zawierają – maliny (błonnik 6,7 g.; cukier 12 g.) i czerwone porzeczki (błonnik 7,7 g.; cukier 13,8 g.),
- wśród warzyw relatywnie wysoką ilość błonnika przy towarzyszącej mu niskiej zawartości cukru zawierają – korzeń pietruszki (błonnik 4,9 g.; cukier 10,5 g.), marchewka (błonnik 3,6 g.; cukier 8,7 g.), fasolka szparagowa (błonnik 3,9 g.; cukier 7,6 g.) i sucha soja (błonnik 32,7 g.; cukier 15,7 g.).\
Natomiast do produktów, których należy unikać, należą (wartości dla 100 gramów):
- makarony – dla przykładu: makaron dwujajeczny zawiera niewiele błonnika (2,6 g.) przy dużej ilości cukru (76,8 g.),
- kasz – dla przykładu, kasza manna zawiera tylko 1,5 grama błonnika, a cukru aż 76,7 g.,
- ryżu – ryż biały (brązowy podobnie) zawiera aż 78,9 g. węglowodanów przy znikomej ilości błonnika (2,4 g.),
- wśród owoców należy unikać rodzynek (błonnik 3,9 g.; cukier 71,2 g.) oraz suszonych śliwek (błonnik 9,4 g.; cukier 68,9 g.),
- wśród warzyw ziemniaki są szczególnie ubogie w błonnik (błonnik 1,5 g.; cukier 18,3 g.), a unikać należy suchego grochu (błonnik 15 g.; cukier 60,2 g.) i fasoli (błonnik 15,7 g.; cukier 61,6 g.).
Zwraca uwagę niewielka obecność owoców. Zawierają one zbyt dużo cukru, by ich jedzenie było „opłacalne” w diecie mającej dostarczyć duże ilości błonnika, przy niewielkiej podaży węglowodanów. Nie należy ich jednak wykluczać z diety, gdyż zawierają wiele potrzebnych witamin i składników mineralnych.
Dieta w chorobie nowotworowej – jak zaspokajać głód
Jak widać, produktów zawierających stosunkowo dużo błonnika przy relatywnie niskiej zawartości cukru nie jest wiele. Przedstawiony skład rodzi również pytanie – jak dobrać odpowiedni jadłospis nie przekraczając dziennego spożycia cukru w wysokości 130 gramów, by się najeść. Biorąc pod uwagę fakt, iż podane wartości dotyczą 100 gramów wymienionych produktów, trudno wyobrazić sobie sytość przy nieprzekraczaniu powyższej granicy.
Z pomocą przychodzą tu niewymienione wyżej produkty zwierzęce, które zawierają nikłe ilości cukru, a jednocześnie dobrze zaspokajają głód. Najnowsze trendy w żywieniu klinicznym, w tym dotyczące diety w chorobie nowotworowej, zakładają łączenie produktów roślinnych i zwierzęcych. Tylko dieta łącząca produkty z obu grup jest właściwa w rekonwalescencji i najszybciej pozwala Pacjentowi odzyskać siły po leczeniu chemio i radioterapią.
