Dieta antynowotworowa w profilaktyce raka

Świadomość na temat zachorowań na raka stale się zwiększa. Przyczynia się do tego nauka, w której walka z nowotworami stała się jednym z priorytetów. Obecnie już wiadomo, że na etapie profilaktyki najważniejszy jest zdrowy tryb życia oraz odpowiednio dobrana dieta antynowotworowa. Wiadomo jakich produktów należy unikać, gdyż zwiększają one prawdopodobieństwo zachorowania oraz co jeść, by to ryzyko umniejszyć. Istotne więc staje się omówienie składników odżywczych, wobec których nie ma już wątpliwości, iż przyczyniają się do oddalenia zagrożenia karcinogenezą.

Najważniejsze substancje odżywcze w diecie antynowotworowej

Zainteresowanie zdrowym odżywianiem znalazło odbicie w nauce w postaci szeroko zakrojonych badań nad wpływem wielu substancji na powstawanie poważnych chorób cywilizacyjnych, do których między innymi zalicza się nowotwory. Tym samym stwierdzono, że w profilaktyce chorób istotny jest styl życia, a należy do niego również sposób odżywiania się.

Wraz z tą świadomością, w połowie lat 80 ubiegłego wieku w Japonii, pojawiło się pojęcie „żywności funkcjonalnej” – uznaje się za nią każdy pokarm, który poza efektem odżywczym spełnia jeszcze jakąś dodatkową dla organizmu rolę. Początkowo produkcja żywności funkcjonalnej była ukierunkowana na dostarczanie produktów antyalergicznych. Z czasem, wraz ze wzrostem wiedzy o wpływie żywienia na powstawanie choroby nowotworowej, pojawiły się również wskazania dietetyczne dotyczące profilaktyki antyrakowej. Aktualnie wiedza ta jest usystematyzowana i możemy już zaprezentować substancje, których spożywanie składa się na dietę antynowotworową.

Należą do nich:

peptydy – licznie występujące w sfermentowanych produktach mlecznych, przyczyniają się do: hamowania powstawania wolnych rodników, wzmacniania układu immunologicznego oraz stymulują wzrastanie probiotycznej mikroflory,
probiotyki – również występujące w sfermentowanych produktach mlecznych, jak np. kefir, ale też sokach z marchwi czy buraków, a przyczyniają się głównie do: stymulowania układu odpornościowego i redukowania liczby kancerogenów (ponadto mają szeroki, pozytywny wpływ na pracę jelita grubego),
prebiotyki – najliczniej występujące w niektórych warzywach (soja, buraki, cykoria i inne), mają podobny wpływ do probiotyków, szczególnie w obszarze jelit,
błonnik pokarmowy – który zawiera wiele warzyw, owoców oraz zbóż (szczególnie bogate są płatki owsiane), przyczyniający się przede wszystkim do zapobiegania wchłaniania kancerogenów w jelitach,
kwas foliowy – w który bogate są płatki zbożowe, warzywa oraz soki owocowe, a mający wpływ na naprawę DNA i RNA oraz hamowanie rozwoju niektórych komórek nowotworowych,
witamina PP – zawarta w owocach morza, ma duże znaczenie dla hamowania procesu karcenogenezy,
składniki mineralne: mangan, cynk, selen i miedź – również występujące w największych ilościach w darach morza, mające przede wszystkim działanie antyoksydacyjne,
wapń, fosfor i witamina D – odnaleźć je można w nabiale i darach morza, a przyczyniają się głównie do hamowania wzrostu komórek rakowych,
witamina C – zasługująca na szczególną uwagę ze względu na swoje właściwości neutralizujące wolne rodniki oraz hamowanie nitrozoamin rakotwórczych, występująca w największych ilościach w czarnej porzeczce i natce pietruszki,
witamina E – znajdująca się w dużych ilościach w olejach roślinnych, chroniąca przed oksydacją i podobnie jak witamina C, hamująca powstawanie nitrozoamin,
retinoidy i witamina A – występujące w warzywach, mające udział w stymulowaniu różnicowaniu się komórek,
kwasy omega-3 – znajdujące się w rybach, pomagające organizmowi hamować procesy związane z proliferacją nowotworową,
terpeny – obecne głownie w ziołach i przyprawach, wpływające głownie na hamowanie kancerogenezy w trzustce i prostacie,
indole – występujące w owocach, przyprawach i ziołach, hamujące metabolizowanie nitrozoamin,
fitosterole i fitostanole – znajdujące się w dużych ilościach w orzechach, mające wpływ na komórkową proliferację,
karotenoidy – znajdujące się w dużej ilości w marchwi, neutralizujące wiele wolnych rodników,
polifenole – obecne w zielonej herbacie, również neutralizujące wolne rodniki i detoksykujące,
ditiolotiony – zawarte w dużych ilościach w warzywach kapustnych, obniżające aktywność enzymów karcinogennych,
izotiocyjaniany – obecne w kapustnych, pomagające wątrobie usuwać kancerogeny oraz wspomagające hamowanie aktywności onkogenów,
flawonoidy – obecne w warzywach i owocach, hamujące reakcje wolnorodnikowe,
izoflawony – znajdujące się w soi i sorgo, a wpływające na selektywną proliferację komórek rakowych (hamują rozrost naczyń krwionośnych odżywiających nowotwory),
inozytole – występujące w soi, hamujące procesy wzrostu wolnych rodników,
glutation – znajdujące się w soi i białku serwatkowym, wychwytujące rakotwórcze metabolity.

Należy zauważyć, że wymienione substancje stosowane są również w diecie w chorobie nowotworowej, która ma za zadanie: wzmocnienie pacjenta, zahamowanie wzrostu komórek rakowych oraz niwelowanie ryzyka przerzutów. Wykorzystuje się je również w diecie onkologicznej – ukierunkowanej na wspomaganie i złagodzenie objawów związanych z zabiegami chemio i radioterapii.

Profilaktyczna dieta w chorobie nowotworowej

Stąd też nie tylko w profilaktyce, ale również w leczeniu nowotworów stosuje się specjalne programy żywienia, zawsze dostosowane do: stanu fizycznego Pacjenta, do zaawansowania choroby, jej konsekwencji dla codziennego funkcjonowania. Wiedza o tym, iż niektóre produkty mogą: hamować podział komórek rakowych, zapobiegać przerzutom, spowalniać tempo rozwoju choroby, a także zwiększać przeżywalność leczonych Pacjentów, w dużym stopniu przyczyniła się do rozwoju dietetyki medycznej.

Obecnie specjalna dieta w chorobie nowotworowej stanowi element kompleksowego oddziaływania leczniczego. Na konsultacje z dietetykiem Pacjenci mogą liczyć niemal na każdym oddziale onkologii. Podsumowując, dzięki właściwemu, prozdrowotnemu żywieniu, nie tylko możemy obecnie zmniejszać ryzyko zachorowania na raka, lecz również skutecznie wspomagać dochodzenie do zdrowia po zachorowaniu i w trakcie podjętego leczenia.