Świadomość znaczenia żywienia w chorobie nowotworowej doprowadziła do uznania dietetyki klinicznej za istotny element leczenia Pacjentów onkologicznych. Jednak nie we wszystkich szpitalach dietetycy są zatrudnieni, a nierzadko Pacjenci samodzielnie próbują układać sobie dietę. Jest to skojarzone z faktem, iż w ten sposób walczą czynnie z chorobą. Odżywianie się jest bowiem jednym z elementów, które można kontrolować, a przez wiele osób bierność jest kojarzona z poddaniem się losowi. W takim wypadku, starając się odżywiać zdrowo i wprowadzając do diety w chorobie nowotworowej elementy wspierające terapię raka, należy się zapoznać z mitami na ten temat.
Co należy wiedzieć o żywieniu w diecie onkologicznej?
Poprzedzając jednak prezentację kilku mitów na temat żywienia, warto zwrócić uwagę na zalecenia związane z dietą onkologiczną. W wielu artykułach, w tym naukowych, opisano już produkty zalecane w diecie, a także te, których należy unikać.
Do niewskazanych należą:
- potrawy tłuste, przetworzone,
- z dużą ilością soli i konserwantów
- oraz bezwartościowe odżywczo, czyli głównie słodycze, które w chorobie nowotworowej są nawet szkodliwe.
Zalecane produkty mają kilka zadań w okresie rekonwalescencji (po leczeniu). Mają pomóc odbudować zniszczony zabiegami organizm, wzmocnić go do walki z chorobą, a nawet wspomóc leczenie chemio i radioterapią – istnieją badania naukowe mówiące o tym, iż odpowiednie żywienie może poprawić efekty tych zabiegów.
Wśród substancji wymienianych jako istotne dla owego wspomagania wymienia się w wielu pracach m.in.: selen, wapń, witaminę D3, białka, kwasy tłuszczowe n-3, kwertycynę, alliacynę, polifenole, antyoksydanty i wiele innych. Wiadomo również, że w diecie antynowotworowej należy unikać cukru oraz spożywać duże ilości błonnika.
Mity żywieniowe w diecie nowotworowej
Mity żywieniowe skorelowane są w dużym stopniu z fałszywymi informacjami pochodzącymi z Internetu. Jest ich przy tym tak wiele, że czasem nie sposób w zdecydowanym stopniu odpowiedzieć sobie na wątpliwość związaną z odnajdywaniem sprzecznych ze sobą danych. W przypadku niniejszego artykułu wnoszone informacje potwierdzano w badaniach naukowych.
Do mitów dotyczących odżywiania się przez Pacjentów z chorobą nowotworową należą następujące twierdzenia:
- Białko stanowi pożywkę dla raka – jest dokładnie odwrotnie. W wielu badaniach wykazano, że białko w chorobie jest podstawowym składnikiem, który powinien być dostarczany choremu i wyniszczonemu zabiegami chemio i radioterapią organizmowi, w celu jego odbudowy. Ponadto białko nie ma nic wspólnego z rozrostem komórek nowotworowych i w żadnym stopniu nie wpływa negatywnie na rozwój choroby. Natomiast wpływ taki ma cukier.
- Białko zwierzęce powinno być zastąpione roślinnym – mit ten dotyczy jego przyswajalności i prozdrowotnych cech. Obecnie wiadomo, że najlepszą dietą antynowotworową jest dieta zróżnicowana, składająca się z łączonych ze sobą produktów zwierzęcych i roślinnych. Chude produkty mięsne i nabiałowe są szczególnie zalecane w jadłospisie. Nie istnieją też w nauce żadne dowody na to, że białko pochodzenia zwierzęcego w jakikolwiek sposób szkodzi Pacjentom onkologicznym.
- Mleko jest szkodliwe w raku – mit ten wynika z generalizacji konieczności wykluczenia mleka z diety podczas zabiegów chemio i radioterapii. Jelita tracą wówczas laktazę i nie są zdolne do trawienia produktów mlecznych, a problem jaki stąd wynika to: bóle oraz nudności i wymioty. Z czasem jednak, w okresie rekonwalescencji, flora jelitowa zostaje zregenerowana i można wówczas wrócić do mleka i jego przetworów, oczywiście tylko wtedy, gdy się je lubi i stanowiły one ważny element wcześniejszej diety.
- W chorobie nowotworowej nie wolno stosować przypraw – mit ten również wynika z generalizacji. Niezalecane są przyprawy ostre, szczególnie podczas zabiegów, gdyż mogą negatywnie odbijać się na trawieniu, a nawet prowadzić do odczuwania bólu. Niemniej przyprawy ziołowe wskazane są na każdym etapie zachorowania, w tym również podczas leczenia. Podobnie jak przypraw ostrych, należy jednak unikać również dużych ilości soli.
- Sok z buraka poprawia ukrwienie – w micie tym nie ma żadnego naukowego uzasadnienia. Ponadto z burakami należy uważać, gdyż zawierają dużo cukru, który nie jest zalecany w diecie onkologicznej, a także ich sok może wywoływać biegunki.
- Raka powinno się zagłodzić, czyli przestać jeść – jest to bodajże mit, który ma najpoważniejsze, fatalne konsekwencje. Wiara w to fałszywe twierdzenie może doprowadzić Pacjenta nawet do śmierci, tym bardziej, że niedożywienie w chorobie nowotworowej jest jej przyczyną w wielu wypadkach. Pacjent w trakcie choroby i leczenia potrzebuje szczególnie dobranej diety, która będzie łatwo przyswajalna, a także dostarczy organizmowi niezbędnych składników do jego odbudowy. Należy zauważyć, że bez odpowiedniego żywienia zdrowie nie tylko będzie podupadało, lecz osłabiony zostanie w ten sposób układ immunologiczny, co w każdym przypadku może mieć poważne konsekwencje.
Powyżej wymienione to tylko część mitów, które w praktyce onkologicznej wyrażają Pacjenci. Jest ich jednak znacznie więcej. Nie należy się temu dziwić. Wielu Pacjentów „szuka” w chorobie środka na wyleczenie. Czasem są to egzotyczne soki, rzadkie składniki pokarmowe, często specyficzna dieta. Działania takie nie wyleczą z choroby, lecz z doświadczenia wiadomo, że poprawiają nastrój chorych i pozwalają im odzyskać kontrolę. Sprawiają, że są aktywni i wierzą w wyleczenie, a te i inne czynniki psychologiczne wspomagają leczenie i wychodzenie z choroby.
Czemu warto się skonsultować w zakresie diety nowotworowej?
W chorobie nowotworowej należy unikać produktów przemysłowo przetworzonych. Dobra kuchnia jest warunkiem zdrowienia i w niejednym wypadku musi zastąpić dawne preferencje żywieniowe. Z wielu produktów trzeba zrezygnować, z: czerwonego mięsa, z wędzonek, ciężkostrawnych warzyw. Posiłki mają być zdrowe i w miarę możliwości smaczne, wymagają tym samym pewnego kunsztu i wiedzy.
W tworzeniu diety antynowotworowej pomagają specjalistyczne konsultacje, gdyż poza smakiem należy określić zapotrzebowanie chorego na określone składniki zależnie od jego: stanu zdrowia, wieku, płci, chorób współistniejących, etapu leczenia oraz choroby. Ponadto dietetyk stworzy jadłospis zgodny z preferencjami smakowymi chorego oraz jego potrzebami, a także będzie mógł znaleźć odpowiednią alternatywę w przypadku trudności w przyjmowaniu pokarmu. To jednak, co ważne to fakt, iż dzięki takim konsultacjom chory i jego rodzina będą dokładnie wiedzieli jak postępować, by utracone zdrowie powracało.
