Dieta może wpływać na rozwój wielu zachorowań, w tym na raka. Szczególne znaczenie ma w tym zakresie pozbawienie organizmu wielu ważnych składników pokarmowych, czyli mała różnorodność diety. Natomiast poza znaczeniem prewencyjnym, odżywianie się istotne jest również po zachorowaniu i w trakcie leczenia. W 2015 roku profesjonalnie zalecona dieta w chorobie nowotworowej została uznana za element kompleksowych oddziaływań leczących i coraz częściej stanowi rutynową czynność świadczoną Pacjentom onkologicznym. Warto przyjrzeć się w tym obszarze wielu ważnym informacjom.
Znaczenie diety w chorobie nowotworowej
Z kilku powodów odpowiednia dieta w chorobie nowotworowej ma bardzo duże znaczenie. Jednym z nich jest fakt, iż organizm jest osłabiony i należy mu dostarczać odpowiednią ilość dobrze dobranych składników pokarmowych. Kolejną jest leczenie chemio i radioterapią, które znacząco osłabiają organizm. Wówczas w diecie należy również brać pod uwagę trudności w przyjmowaniu pokarmu przez Pacjenta. Stąd wynika kolejny aspekt wspomagania leczenia odpowiednim odżywianiem się – w niektórych typach raka dowiedziono, iż pewne składniki odżywcze hamują rozwój choroby, a nawet przyczyniają się do zapobiegania przerzutom.
Poza powyższym nowotwór to stan pochłaniający zasoby energetyczne organizmu, a także wpływający na stan psychiczny Pacjenta.
Czynniki te również stanowią zmienne istotne dla leczenia i wyczerpujące organizm. Właśnie dlatego, podstawą diety onkologicznej staje się dostarczenie organizmowi niezbędnej ilości substancji odżywczych. Wszelkie inne cele, jak wspomaganie leczenia w postaci zapobiegania nawrotom, mają tu drugorzędne znaczenie, aczkolwiek jest to zależne od stanu Pacjenta. Warunkuje on priorytetowe decyzje związane z dietą i w trakcie leczenia może się ona stale zmieniać.
Zwykle jednak zakłada:
- dostarczenie odpowiedniej ilości kalorii potrzebnych do prawidłowego funkcjonowania narządów wewnętrznych,
- strategiczne odżywianie narządów w związku z leczeniem – biorąc pod uwagę szybkość gojenia się ran po operacji, dochodzenia do sił po chemio i radioterapii, odbudowy flory bakteryjnej, ochrony nerek czy wątroby przed ubocznymi skutkami leczenia itd.,
- oraz wspomaganie leczenia dowiedzionymi w badaniach naukowych substancjami odżywczymi, hamującymi wzrost komórek rakowych, do których m.in. należą: miód, zielona herbata, aronia i wiele innych.
Właściwe prowadzenie przez doświadczonego dietetyka może mieć nieocenione korzyści w wychodzeniu z choroby nowotworowej.
Jakie są korzyści z dobrze dobranej diety onkologicznej?
Wyniszczona chorobą, jak i ubocznymi skutkami leczenia, osoba potrzebuje przede wszystkim powrócić do normalnego funkcjonowania. Pierwszą zasadą żywienia jest więc wzmocnienie Pacjenta, a także przeciwdziałanie niedożywieniu. Organizm, dzięki układowi immunologicznemu, również samodzielnie walczy z nowotworem i musi mieć na to siłę. Niedożywiony i osłabiony będzie stawał do nierównej walki.
Stan fizyczny, którego dobra forma może być odzyskiwana dzięki właściwej diecie onkologicznej również zwrotnie przyczynia się do zdrowienia. Powrót do życia po leczeniu, czasem nawet do pracy, odnowienie kontaktów towarzyskich, posiadanie siły na realizowanie pasji itd., ma bardzo duże znaczenie dla stanu psychicznego, a jak powszechnie wiadomo, ten z kolei może pomagać w wychodzeniu z choroby. Wiele na ten temat mówi psychoonkologia, której metody również są stosowane wobec pacjentów leczonych onkologicznie.
Ponadto dieta onkologiczna ma za zadanie chronić pacjenta przed wieloma nieprzyjemnymi stanami zarówno wynikającymi z choroby, jak i leczenia, m.in. w postaci: wzdęć, nudności, odczuwania bóli w określonych obszarach ciała (szczególnie dotyczy układu pokarmowego, na który pokarm ma bezpośredni wpływ) oraz ma dostarczać wymagane składniki odżywcze w taki sposób, by konieczność jego spożywania nie niosła ze sobą zagrożenia pogorszenia samopoczucia. Wykluczone są produkty ciężkostrawne, dominuje natomiast ułożenie diety w sposób, który przyczyni się do zniwelowanie wszelkich negatywnych odczuć ze strony układu pokarmowego.
Kolejnym już wspomnianym celem wspomagającej leczenie diety antynowotworowej jest poprawa odporności Pacjenta. Ma ona skracać pobyt w szpitalu, a ponadto wspomagać organizm w walce z chorobą. Walka ta natomiast ma specyficzny i niespecyficzny charakter. Ten pierwszy wynika z faktu już wspomnianego, iż w wielu badaniach naukowych dowiedziono, iż niektóre składniki pokarmowe hamują rozwój niektórych nowotworów.
Drugi natomiast dotyczy ogólnego stanu organizmu chorego, jego wyniszczenia chorobą i/lub leczeniem, i dzięki diecie onkologicznej wzmacniania go w stopniu pozwalającym na podjęcie przez układ immunologiczny odpowiedzi na chorobę. Dzięki odpowiednio dobranej diecie umniejsza się również możliwość wystąpienia niektórych powikłań pooperacyjnych.
Kiedy należy zgłosić się do dietetyka?
W przypadku szpitali, które na oddziale nie świadczą konsultacji dietetyka, Pacjent może na nią liczyć w niektórych poradniach onkologicznych. Wizyta taka powinna jednak mieć miejsce zanim nastąpi operacja czy chemio i radioterapia. Optymalnym okresem przed leczeniem, w którym wskazane są konsultacje żywieniowe, jest przynajmniej jeden tydzień przed oczekiwanymi zabiegami. Wynika to stąd, iż organizm można w pewnym stopniu przygotować na to, co go czeka.
Dieta w chorobie nowotworowej ukierunkowana jest wówczas na dostarczenie dużej ilości wielu składników mineralnych, białka i witamin, które na skutek osłabienia po leczeniu będą zużywane w większych niż zwykle ilościach. Zatem zgłoszenie się do dietetyka powinno poprzedzać wszelkie zabiegi onkologiczne, w tym chemio i radioterapię. Natomiast stosowanie diety onkologicznej powinno mieć miejsce na każdym etapie choroby – po zachorowaniu, w trakcie leczenia i podczas powracania do zdrowia, które dzięki odpowiedniej diecie może zostać szybciej przywrócone.
