W chorobie nowotworowej, zwanej rakiem w przypadku jej złośliwej postaci, niezwykle ważne jest odżywianie. Ma ono znaczenie nie tylko pierwotne – pozwalając pacjentowi zachować właściwe mu siły witalne, lecz również wtórne – powinna łagodzić nieprzyjemne objawy leczenia, wzmacniać układ immunologiczny oraz chronić organizm przed wystąpieniem wszelkich dodatkowych dolegliwości. O diecie antynowotworowej można też mówić w kontekście profilaktyki nawrotów w rekonwalescencji chorych.
Ogólne zasady diety w chorobach nowotworowych
Odżywianie się w okresie leczenia i rekonwalescencji ma ogromne znaczenia dla zdrowienia. Poza tym, że choroba bardzo osłabia, również chemio i radioterapia wywołują wiele przykrych objawów, które wpływają na ogólne funkcjonowanie pacjenta, a czasem wyzwalają okresy wymuszające odpoczynek i brak aktywności. Jest to bardzo istotny etap procesu zdrowienia, w którym chory, pomimo nieprzyjmowania pokarmu czy jego zwracania, musi wiedzieć, że powinien się przełamać. Osłabienie bowiem będzie narastało jeśli nie będzie jeść.
Dieta w chorobach nowotworowych oczywiście bierze to pod uwagę i jej głównym wymiarem jest lekkostrawność. Ponadto odpowiednia konsystencja pokarmu, jego przyswajalność, a także dopuszczalna różnorodność. Wyklucza się przy tym produkty mogące wzmagać skutki uboczne leczenia i wprowadza do diety pokarmy hamujące niepożądane objawy ze strony układu pokarmowego. Najważniejsze jest jednak dostarczanie odpowiedniej ilości substancji odżywczych.
Najważniejsze substancje odżywcze w diecie przy raku
Mają one ogromne znaczenie w procesie zdrowienia:
- wzmacniają układ odpornościowy,
- przywracają siły witalne organizmu pozwalając na powrót do codziennych czynności – redukują tym samym poczucie bycia chorym poprawiając samopoczucie, co z kolei zwrotnie wpływa na wzrost apetytu,
- a niektóre nawet mają działanie hamujące rozrost komórek rakowych – jak pochodzące z propolisu (kit pszczeli) substancje czynne, których działanie antynowotworowe potwierdzono w polskich badaniach nad glejakiem mózgu.
Zatem dieta przy raku ma z jednej strony wzmocnić chorego, a z drugiej pomóc mu w walce z chorobą. Poza dobrze znanymi, istotnymi tu składnikami, jak: witaminy, składniki mineralne i wiele innych, w kontekście leczenia i zapobiegania nowotworom wymienia się zwykle kilkadziesiąt substancji, które mają decydujące znaczenie, a są to m.in.:
- Białka – odgrywające podstawową rolę w odbudowie zniszczonego chorobą i leczeniem organizmu, podawane wraz z węglowodanami, które ułatwiają przyswajanie białek.
- Kwasy tłuszczowe (n-3) – spowalniające rozrost komórek nowotworowych i działające antyzapalnie.
- Antyoksydanty (m.in. witamina C i E) – również wpływające na hamowanie rozrostu raka chroniąc DNA.
- Polifenole – hamują wzrost komórek rakowych, działają antynowotworowo i przeciwzapalnie.
- Alliacyna – także hamująca rozrost komórek nowotworowych.
- Kwertecyna – hamująca czynniki rakotwórcze.
Substancji tych znajdujących się w pożywieniu jest więcej, lecz wymienione są najważniejsze. Dieta przy raku powinna bezwzględnie brać pod uwagę każdą z nich. Jednak część wymienionych znajduje się w produktach, których osoba chora podczas leczenia może nie przyswajać, dlatego nadają się one do spożycia dopiero w okresie rekonwalescencji, już po zejściu objawów ubocznych chemio i radioterapii. Na etapie leczenia można jednak spożywać odpowiedni miód i przetwory z propolisu, gdyż zwykle nie podrażniają one układu pokarmowego.
Co jest ważne w dochodzeniu do zdrowia poza dietą na raka?
Odżywianie się w chorobie i dieta na raka to tylko część sukcesu w procesie zdrowienia. Bardzo ważnym elementem jest również – stan psychiczny chorego. Dlatego właśnie jakiś czas temu zrodziła się specjalizacja nazywana psychoonkologią. Aktualnie twierdzenie, że stan psychiczny ma wpływ w powstawaniu nowotworów, a także na wychodzenie z choroby, jest truizmem. Stres, podobnie jak może podnieść nam ciśnienie krwi, niemal natychmiast zwiększyć ilość uderzeń serca, tak samo silnie działa na inne struktury organizmu, choć wówczas jest to już w mniejszym stopniu zauważalne. Natomiast jego chroniczna postać wyczerpuje zdolności obronne i naraża na zachorowanie, a także opóźnia wychodzenie z choroby.
Stres ma jednak znaczenie również w kontekście diety na raka. Zazwyczaj nie sprzyja on apetytowi, ale też może prowadzić do utraty nadziei, abnegacji, wycofania się z codziennej aktywności, czyli nasilać niekorzystne dla chorego zmiany w funkcjonowaniu. Dlatego bardzo istotne w chorobie jest dbanie o samopoczucie, zachowanie wiary w wyleczenie, pogody ducha, inicjowanie planów na przyszłość czy powrót do realizowania dawnych, przerwanych zamierzeń. Podobnie jak czasem trzeba przełamać niechęć chorego do jedzenia, tak samo należy w chorobie walczyć z poczuciem rezygnacji, bo oba te stany zwrotnie przyczyniają się do zahamowania procesu zdrowienia.
